TS. Đỗ Kim Bằng
KS. Nguyễn Thanh Việt
Trong khi thuật ngữ access (truy nhập) không được sử dụng thống nhất thì một thuật ngữ liên quan – multiple Aceess (multi-access) – đa truy nhập đã được sử dụng rất thống nhất. Người sử dụng đều đã biết đến các khái niệm TDMA, CDMA… khi họ đăng ký thuê bao mạng MobiFone, Vinaphone, Viettel hay các mạng Cityphone, S-Fone, HT Mobile hay EVN Telecom.
MULTIPLE ACCESS
Đa Truy nhập
1. Trong thông tin vệ tinh, khả năng của một vệ tinh thông tin hoạt động như một phần của một đường thông tin giữa hai hay nhiều cặp đầu cuối vệ tinh một cách đồng thời. Ba loại đa truy nhập đang được sử dụng hiện nay với các vệ tinh thông tin là đa truy nhập chia theo tần số, chia theo mã và chia theo thời gian.
2. Kết nối của một người dùng tới một hay nhiều trung tâm chuyển mạch theo các đường truy nhập riêng rẽ, sử dụng một phần tử nhận dạng tin báo hoặc một số máy điện thoại duy nhất.
3. Trong nối mạng máy tính, một sơ đồ cho phép nhiều người dùng truy nhập tạm thời vào mạng, theo nhu cầu, vì mục địch phát đi thông tin. Các thí dụ của đa truy nhập này là CSMA/CA (Đa truy nhập cảm nhận song mang tránh xung đột) và CSMA/CD (Đa truy nhập cảm nhận sóng mang/phát hiện xung đột).
Có một số kỹ thuật đa truy nhập thường được dùng sau đây:
CDMA (CODE-DIVISION MULTIPLE ACCESS)
Đa Truy nhập Chia theo Mã
Trong truyền thông, một kỹ thuật đa truy nhập mà theo đó, các nhóm người dùng có thể phát đi đồng thời, sử dụng cùng các băng tần như nhau. Các tín hiệu được mã hóa sao cho thông tin từ một máy phát cụ thể chỉ có thể được khôi phục bởi một máy thu thích hợp. Trong một số hệ thống thông tin, CDMA được sử dụng như một phương pháp truy nhập cho phép các sóng mang từ các trạm khác nhau sử dụng cùng một thiết bị truyền dẫn do việc dùng một dải thông rộng hơn so với từng sóng mang riêng lẻ. Khi thu, mỗi sóng mang có thể được phân biệt với các sóng mang khác nhờ một mã điều chế đặc biệt, do vậy cho phép thu được các tín hiệu đã được chồng lên nhau từ gốc về mặt thời gian và tần số. Như vậy, nhiều cuộc truyền dẫn có thể xảy ra cùng một lúc trong phạm vi cùng một băng thông mà vẫn giảm được can nhiễu tương hỗ chỉ còn ở mức trực giao của các mã đơn nhất được dùng trong mỗi truyền dẫn. CDMA cho phép phân bố năng lượng đồng đều hơn trong mỗi băng thông bức xạ.
Trong thông tin cá nhân (PCS), nói nôm na là CDMA biến đổi tiếng nói của bạn thành một tín hiệu số, cộng thêm một địa chỉ (mã ID của đích đến mà bạn đang đàm thoại với) vào mỗi gói tiếng nói số, xáo trộn nó, rồi phát nó ra không trung. Số cuộc gọi trong cùng một lượng băng thông có thể tăng gấp 20 lần. Ngoài ra nó có thể vận chuyển thông tin số cùng với tiếng nói của bạn. Khi truyền dẫn chuyển từ anten này sang anten khác (trạm gốc hay tế bào này sang trạm gốc hay tế bào khác) thì trạm cũ kiểm tra xem trạm mới đã bắt bắt được bạn chưa trước khi nó ngắt kết nối.
FREQUENCY DIVISION MULTIPLE ACCESS (FDMA)
Đa Truy nhập Chia theo Tần số
Trong truyền thông, FDMA là một kỹ thuật mà theo đó các nhóm người dùng (chẳng hạn như một số trạm mặt đất trong một hệ thống thông tin vệ tinh) được gán các tần số để sử dụng một kênh chung bằng cách dùng các kỹ thuật ghép kênh chia theo tần số (FDM). Việc gán các tần số có thể được tiến hành trên cơ sở cố định hoặc theo yêu cầu. Ghép kênh chia theo tần số là một quá trình trong đó hai hay nhiều tín hiệu có thể được phát trên một đường truyền băng rộng chung bằng cách sử dụng các phần khác nhau của băng tần cho mỗi tín hiệu. Tại đầu kia của đường truyền các tín hiệu được tách riêng và được nhận dạng nhờ các bộ lọc lựa chọn để giải ghép (tách kênh) cho chúng.
TIME DIVISION MULTIPLE ACCESS (TDMA)
Đa Truy nhập Chia theo Thời gian
Trong truyền thông, một kỹ thuật mà theo đó các nhóm người dùng (chẳng hạn như một số trạm mặt đất trong một hệ thống thống tin vệ tinh) được gán các khe thời gian để sử dụng một kênh chung bằng cách sử dụng các kỹ thuật ghép kênh chia theo thời gian TDM). Việc gán các tần số có thể được thực hiện trên cơ sở cố định hoặc theo yêu cầu.
Ghép kênh chia theo thời gian là phương pháp gán một kênh dung lượng cao cho nhiều cặp thu-phát. Thông tin từ mỗi người gửi được gán các khoảng thời gian trong kênh chính và các đoạn của các bản tin được chèn xen kẽ với các đoạn bản tin từ những người dùng khác tại đầu vào kênh. Các đoạn của bản tin được phân tách và các bản tin đầy đủ được tái cấu trúc tại đầu thu. Tất nhiên kỹ thuật này chỉ có thể được sử dụng cho các tín hiệu số. Các tín hiệu analog, chẳng hạn như thoại, phải được biến đổi sang dạng số bằng kỹ thuật điều xung mã (PCM) trước khi chúng có thể được gán khe thời gian.
Những thuật ngữ trên đây (và nhiều thuật ngữ khác có gốc access và multi-access) đã được sử dụng thống nhất một cách rộng rãi trong sách vở và các tài liệu là truy nhập và đa truy nhập. Vậy việc sử dụng access theo các tên gọi khác (truy cập, tiếp nhập hay truy xuất…) đều không ăn nhập với các thuật ngữ trên đây, và tự mâu thuẫn với chính mình./.
____________________________________
>>Xem thêm
